ONDERZOEKSPROJECTEN

Mede dankzij geld van de Stichting RUN wordt in Nijmegen onder andere uitgezocht hoe ziektes als reumatoïde artritis en artrose precies ontstaan. Kennis over de oorzaken ervan is immers nodig om betere, meer gerichte vormen van behandeling voor deze ziektes te vinden. Een ander voorbeeld is het onderzoek naar de manier om meer nauwkeurig te kunnen meten hoe ernstig iemand last heeft van een reumatische ziekte en hoe de klachten in de loop der tijd veranderen.

Dergelijke metingen zijn onder meer nodig om na te kunnen gaan of de patiënt wel of niet iets heeft aan nieuwe (en bestaande) vormen van behandeling. En om dit effect af te kunnen zetten tegen de kosten van de behandeling.

1. Cardiovasculair risicomanagement bij patiënten met reumatoïde artritis

Volgens nationale en internationale richtlijnen moeten patiënten met reumatoïde artritis (RA) iedere 5 jaar gescreend worden op risicofactoren op het ontstaan van hart-en vaatziekten. In 2013 is afgesproken dat de huisartsen hier verantwoordelijk voor zijn. De afdeling Reumatologie van Bernhoven heeft in samenwerking met de huisartsen in de regio Oss-Uden-Veghel (verenigt in Zorggroep Synchroon) geïnventariseerd wat de resultaten zijn van de samenwerking tussen huisartsen en reumatologen met betrekking tot de screening van patiënten met RA op cardiovasculaire risicofactoren. 

In de laboratorium uitslagen is gekeken welke patiënten met RA uit Bernhoven in de afgelopen 5 jaar bloed hebben laten prikken om hun lipidenprofiel (o.a. cholesterol) te bepalen. Een afwijkend lipidenprofiel is één van de minst geteste risicofactoren op hart-en vaatziekten en is daarom gebruikt als indicator voor cardiovasculaire screening. Bij 72% van alle RA patiënten is het lipidenprofiel bepaald. Dit is een hoog percentage, maar dit is nog verbeterd doordat de reumatologen de huisartsen een herinneringsbrief stuurden met de vraag om de niet-gescreende RA patiënten alsnog te screenen. Uiteindelijk zijn 9 op de 10 RA patiënten gescreend. Dit project is een voorbeeld van een succesvolle samenwerking tussen 1e en 2e lijn om het verhoogde risico op hart-en vaatziekten bij patiënten met RA te behandelen (zie publicatie). Momenteel wordt gewerkt aan het internationaal in kaart brengen van andere organisatievormen om het risico op hart-en vaatziekten bij patiënten met RA goed te behandelen.

Publicatie

JM Weijers, SSA Rongen-van Dartel, DMGMF Hoevenaars, M Rubens, MEJL Hulscher, PLCM van Riel et al. Implementation of the EULAR cardiovascular risk management guideline in patients with rheumatoid arthritis: results of a successful collaboration between primary and secondary care. Ann Rheum Dis 2018;77:480–3.

2. Beweegprogramma voor patiënten met een reumatische aandoening

Volgens de beweegrichtlijn zou iedere volwassene wekelijks minstens 150 minuten matig intensief moet bewegen. In 2016 is op de afdeling Reumatologie van Bernhoven geïnventariseerd hoeveel patiënten met reumatoïde artritis (RA) aan deze richtlijn voldoen (zie publicatie). Met een beweegprogramma wil de afdeling Reumatologie de patiënten die onvoldoende bewegen helpen om meer te gaan bewegen. Het beweegprogramma is gebaseerd op ieders beperkingen, behoeften en mogelijkheden. Het programma duurt 12 maanden en bestaat uit drie fasen.

1) Kennismaking en baseline meting

Tijdens een kennismakingsgesprek met de onderzoeker worden de motivatie, verwachtingen en wensen in kaart gebracht en volgt een baseline meting van de hoeveelheid pijn, vermoeidheid en lichamelijke activiteit. 

2) Beweegplan bij de fysiotherapeut

Na de baseline meting krijgt de deelnemer een gesprek bij de fysiotherapeut die onderdeel uitmaakt van dit programma. Op basis van de baseline gegevens, het onderzoek van de fysiotherapeut, de wensen van de patiënt en de mogelijkheden in de omgeving wordt een beweegplan opgesteld. 

3) Groepsbijeenkomsten en coaching

Gedurende de 12 maanden vinden drie groepsbijeenkomsten plaats waar deelnemers en zorgverleners ervaringen met elkaar kunnen uitwisselen en het beweegplan bijgesteld kan worden. Tussen deze bijeenkomsten door vinden nog 4 meetmomenten plaats waarbij lichamelijke activiteiten, vermoeidheid en pijn weer in kaart gebracht worden. Tussendoor bestaat altijd de mogelijkheid voor contact met en advies van de fysiotherapeut of onderzoeker.

Eerste ervaringen december 2018

Inmiddels nemen 44 patiënten met diverse reumatische aandoeningen deel aan het programma. Tot nu toe hebben twee groepsbijeenkomsten plaatsgevonden. De algemene indruk is dat deelnemers dit zeer waarderen en van elkaar leren. 

Publicatie

JM Weijers, SAA Rongen-van Dartel, PCLM van Riel. Physical activity has increased in patients with Rheumatoid Arthritis. A cross-sectional comparison between 2013 and 2016 in the DREAM cohort. Mediterr J Rheumatol 2018;29(4).

3. Onderzoek naar verandering van leefstijl factoren ( 2016) 

Het afgelopen jaar is het eerste deel van het onderzoek naar cardiovasculair risicomanagement (CVRM) afgerond. Door een korte interventie is het totaal aantal patiënten dat CVRM gescreend is verhoogd van 70% naar ongeveer 90%. Dit is uitzonderlijk hoog. Er zijn poster presentaties geweest op internationale congressen, het artikel zal binnenkort aangeboden worden. 

Daarnaast is gestart met het project “ Coach2Move” Hiervoor werd een vragenlijst onderzoek gedaan bij alle patiënten om te weten wat het uitgangspunt is wat betreft het voldoen aan de nationale beweegnorm. Een protocol werd opgesteld en contacten met de fysiotherapeuten en fitness centra werden gelegd. We hopen eind 2017 te kunnen starten met dit onderzoek. 

Tenslotte is 5 jaar na de eerste meting opnieuw gekeken hoe vaak de DAS gemeten wordt bij patiënten met RA in de dagelijkse praktijk. Dit artikel wordt momenteel afgerond en zal dan opgestuurd worden ter publicatie. Ook hiervan zijn presentaties geweest op internationale congressen.    

4. Onderzoek naar zelfmanagement van patiënten met Reumatoïde artritis (2016) 

Onderzoek is gedaan naar het zelf monitoren van patiënten met RA, hierover zijn een drietal artikelen verschenen. Daarnaast zijn er focusgroep discussies geweest met de deelnemende patiënten en wordt een kwalitatieve analyse momenteel afgerond. 

Er is een kennisvragenlijst opgesteld voor patiënten met RA, deze is ingevuld door ruim 400 patiënten, validering van deze lijst heeft plaats gevonden en een artikel hierover is geaccepteerd. In de komende maanden zal deze vragenlijst ook afgenomen worden bij twee controle ziekenhuizen en zal bekeken worden in hoeverre het online programma voor monitoring dat ontwikkeld is voor de RA patiënten bijdraagt aan een verbetering van de kennis.

5. Onderzoek naar communicatie tussen immuuncellen bij rheumatische ziekten ( 2019) 

 De grote doorbraak in de behandeling van reumatische ziekten is gebaseerd op het ingrijpen in de wijze waarop cellen met elkaar communiceren door middel van cytokinen en groeifactoren. Al de nieuwe succesvolle anti-rheumatische behandelingen (biologicals) zijn gebaseerd op het verhinderen van de, verstoorde, communicatie tussen cellen van het immuunsysteem. Zo grijpen veel antirheumatica in op het eiwit Tumor Necrosis Factor alfa (TNF alfa). In dit project willen we onze kennis van de cellulaire communicatie vergroten en deze kennis aanwenden om effectieve therapieën te ontwikkelen om rheumatische aandoeningen nog betre te kunnen behandelen. In dit project richten we ons met name op de communicatie door eiwitten wnt en Transformimg Growth Factor beta en extracellulaire vesicles.